Czy wiecie, że…

• Międzynarodowy Rezerwat Biosfery Karpaty Wschodnie obejmuje swoim zasięgiem najwyższe partie Bieszczadów Zachodnich oraz Bukowskich Wierchów na terenie Polski, Ukrainy i Słowacji? To pierwszy na świecie trójstronny rezerwat przyrody.
• Krzemieniec (Kremenaross) 1221 m n.p.m. to szczyt w Bieszczadach, na którym postawiony jest słupek graniczny nr 1 dla granic trzech państw: Polski, Ukrainy i Słowacji.
• Największą gminą w Bieszczadach jest gmina Lutowiska. To zarazem największa gmina w Polsce.
• Jedyna w Polsce galeria rzeźby przydrożnej znajduje się w Bóbrce k/Soliny.
• Najdłuższy w Europie tunel kolei wąskotorowej (602 m) znajduje się na trasie Dynów-Przeworsk.
• W rezerwacie Kołacznia znajduje się jedyne polskie naturalne stanowisko azalii pontyjskiej.
• Rzeka Strwiąż, przepływająca przez Ustrzyki Dolne, należy do zlewiska Morza Czarnego

Karpacka Troja

W Trzcinicy odkryto najstarsze w Polsce, silnie ufortyfikowane osady z początków epoki brązu. Znajduje się tam monumentalne grodzisko wczesnośredniowieczne, najlepiej do dziś zachowany obiekt obronny z tego okresu w Małopolsce. Znaleziono ok. 130 tysięcy różnego rodzaju zabytków, w większości dotąd nieznanych w Polsce, często unikalnych w skali europejskiej. Odkrycia te w zupełnie nowym świetle stawiają początki epoki brązu w tej części Europy, a także zmieniają wiele poglądów dotyczących wczesnego średniowiecza. W Trzcinicy powstaje skansen archeologiczny – drugi Biskupin, jako oddział Muzeum Podkarpackiego w Krośnie. Więcej na stronie muzeum: www.muzeum.krosno.pl

Fredreum

W roku 1869 powstało w Przemyślu Towarzystwo Dramatyczne. Po wielu latach działalności na bazie prywatnych lokali Towarzystwo podjęło działania na rzecz otrzymania w użytkowanie sali na Zamku Kazimierzowskim. 4 sierpnia 1885 roku, po pozytywnej decyzji Rady Gminnej otrzymało ją i do dzisiaj Zamek Kazimierzowski pozostaje jego siedzibą. „Fredreum”, czyli Towarzystwo Dramatyczne im. Aleksandra Fredry jest najstarszym amatorskim stałym teatrem w Europie. Cykliczną imprezą, która wpisała się na stałe do kalendarza imprez organizowanych przez Towarzystwo jest „Przemyska Wiosna Fredrowska". W dotychczasowych edycjach tej imprezy wzięły udział zespoły teatralne z Ukrainy, Słowacji, Węgier oraz wiele polskich teatrów profesjonalnych. Więcej informacji na stronie: www.fredreum.pl

Naftowe lampy

W Muzeum Podkarpackim w Krośnie znajduje się najliczniejsza i najefektowniejsza kolekcja lamp naftowych w Europie. Dotychczas zgromadzono ok. 900 eksponatów z zakresu oświetlenia naftowego, z czego większość stanowią kompletne lampy i latarnie naftowe (625 szt.). W zbiorach najpopularniejsze są lampy zwane stołowymi lub przenośnymi (115 szt.). Zabytki te tworzą bogactwo form artystycznych, odzwierciedlających style panujące w sztuce w okresie ich największej popularności. Więcej na stronie muzeum: www.muzeum.krosno.pl

Wzgórze Ikarów

Tylko w Bezmiechowej (gmina Lesko) można zaliczyć start na szybowcu przy użyciu gumowej wyrzutni. Miejscowość tę dla szybownictwa odkrył Wacław Czerwiński, znana postać lwowskiego środowiska lotniczego. W 1928 r. odwiedził rodzinę Czerkawskich, których dworek tam się znajdował. Zwrócił wówczas uwagę na szczególny układ terenu, sprzyjający szybowcowym lotom. Niedługo potem powstało w Bezmiechowej szybowisko, należące do Aeroklubu Lwowskiego. W okresie drugiej wojny światowej lotnisko zostało zniszczone: Niemcy wywieźli nowe szybowce, stare zniszczyli. Rosjanie po przejęciu tych terenów założyli w Bezmiechowej kołchoz. Lotnisko reaktywowano w 1945 r. Jednak aktywność UPA, potem bliskość granicy z ZSRR spowodowały że ok. 1950 zaprzestano lotów. Obecnie lotnisko zostało reaktywowane, w końcu września 1995 r. szybowcowe zbocze Gór Słonnych zostało wykupione przez Politechnikę Rzeszowską formalnym aktem notarialnym.

Największa zapora

Jezioro Solińskie jest największym polskim sztucznym zbiornikiem pod względem ilości wody, a piątym pod względem powierzchni. Natomiast zapora jest najwyższą zaporą wodną w kraju (82 m). Do jej budowy zużyto tyle betonu, że wystarczyłoby na otoczenie całej granicy polskiej murem szerokim i wysokim na 1 m. Długość zalewu wynosi 26 km, jego linia brzegowa osiąga ok. 160 km, średnia głębokość waha się w granicy 25 m (najgłębiej jest przy tamie – 60 m). Zalew został napełniony w 1958 r. Zalanych zostało 185 gospodarstw (ok. 3 tys. ludzi musiało zmienić w związku z tym swoje miejsce zamieszkania). Pod wodą znalazły się takie miejscowości jak: Solina, Teleśnica Sanna, Chrewt, Sokole, Rajskie, Podleszczyny, Berestyszcze, Polana, Zawóz, Zadział, Wołkowyja (jej część). Więcej informacji na stronie: www.solina.pl

Bunkier Hitlera

W Stępinie (gmina Frysztak, powiat strzyżowski) znajduje się uknikatowy na skalę europejską, wybudowany przez Niemców w czasie II wojny światowej, zespół schronów kolejowych. Główny obiekt zespołu to prawie 400-metrowy schron dla pociągów sztabowych. Tory kolejowe wiodły tu od stacji w Wiśniowej. 27 lipca 1941 roku odbyło się w podległym Wermachtowi "Obiekcie Południowym Führera" spotkanie Hitlera z Mussolinim. Do dziś wiele pomieszczeń, zalanych wodą, jest niezbadanych.

Zamek z "Zemsty"

W wieku XIV na miejscu obecnego zamku w Odrzykoniu znajdował się jakiś murowany obiekt. Dokument z 1348 r. jako właściciela wymienia niejakiego Mikołaja.
Pod koniec tegoż XIV w. król Władysław Jagiełło nadaje zamek Klemensowi z Moskorzewa, który będąc podkanclerzem koronnym otrzymał go za zasługi. Wówczas zbudowano tzw. Zamek Górny. Sam król bawił wówczas w odrzykońskim zamku. Zamek Dolny, zwany też Korczyńskim, powstał w 1512 r.
W 1530 r. borykający się z kłopotami finansowymi Kamienieccy (takie nazwisko nosili potomkowie Klemensa) sprzedali Sewerynowi Bonerowi część zamku, która potem stała się własnością rodu Firlejów. Zamek Górny wraz z przedzamczem zachodnim Kamienieccy również sprzedali. Ostatecznie jego właścicielem został Jan Skotnicki. To właśnie Firlejowie ze Skotnickimi prowadzili wojnę o mur graniczny, wojnę zakończoną ślubem Skotnickiej z Firlejem i hucznym weselem pojednanych rodzin. Historię tę opisał Aleksander Fredro w „Zemście”.
Burzliwa była historia odrzykońskiego zamku. Od końca XIX w. pozostaje w ruinie. Ciągle trwają tam prace konserwatorskie i badawcze, gdyż jego mury kryją jeszcze nie jedną tajemnicę i wiele zagadek wciąż czeka na rozwiązanie.

ZDJĘCIA Janusz Grzech i Budziński tadeusz

Skansen w Sanoku

Muzeum Budownictwa w Sanoku powstało w roku 1958. Rozległy teren nad brzegiem Sanu, bujnie porośnięty zielenią, z której wyrasta drewniana przeszłość regionu: zabudowania chłopskie, plebania, świątynie, wieże wiertnicze. Eksponaty te są jakby węzłami przestrzeni, którą wytyczają, prowokując, by pozostałe miejsca wypełnić własną wyobraźnią. Wypełnić ludźmi, ich wierzeniami, codzienną pracą i świąteczną zabawą.
Na terenie Skansenu znajduje się również muzeum ikon. Można tam poznać jej historię, nauczyć się rozpoznawać stałe motywy wykorzystywane przez twórców, a także rozmieć porządek ikonostasu, czyli zasady rozmieszczenia ikon w cerkwi.
Więcej informacji na stronie (www.mbl.sanok.pl)

Euroregion "Karpacki"

Euroregion "Karpacki" został powołany do życia 14 lutego 1993 r. w Debreczynie, gdzie przedstawiciele władz lokalnych Polski, Słowacji, Węgier i Ukrainy podpisali porozumienie o utworzeniu Związku Międzyregionalnego "Euroregion Karpacki" oraz ministrowie spraw zagranicznych Polski, Ukrainy i Wegier udzielili poparcia tej inicjatywie podpisując Deklarację o współpracy Społeczności Zamieszkujących Obszar Euroregionu "Karpackiego". Na posiedzeniu w dniach 29-30 kwietnia 1997 Rada Związku pozytywnie rozpatrzyła wniosek strony rumuńskiej o jej przyjęcie w charakterze Członka Zwyczajnego.
    Euroregion "Karpacki" obejmuje po stronie polskiej 180 gmin z dwóch województw małopolskiego i podkarpackiego o łącznej powierzchni 18 686 km2 zamieszkałej przez 2 376 tys. osób. Po stronie ukraińskiej w skład Euroregionu wchodzą 4 obwody: lwowski, zakarpacki, iwanofrankowski i czerniowiecki. Ukraińska część Euroregionu ma 56 600 km2 powierzchni i liczy 6 430 tys. mieszkańców.